Wirus Zika

Choroba pierwotnie opisywana była w krajach Afryki, Azji Południowo-Wschodniej oraz w rejonie Pacyfiku. Od maja 2015 obserwowany jest wzrost zachorowań przede wszystkim w Ameryce Południowej, Środkowej i na Karaibach. Jest bardzo prawdopodobne, że zasięg występowania wirusa będzie się rozszerzał na nowe regiony.

Podstawowe pytania i odpowiedzi u podróżników (stan wiedzy na wrzesień'2016):

Transmisja wirusa
Wirusa przenoszą komary tego samego rodzaju, które przenoszą dengę i niektóre inne choroby zakaźne (ale nie malarię) – komary te gryzą przez całą dobę, szczególnie w ciągu dnia i spotkać je można również w dużych miastach.
Możliwe jest również zakażenie drogą seksualną zarówno gdy zakażającym jest mężczyzna jak i kobieta. Osoba zakażająca nie musi mieć objawów i jest zakaźna zarówno przed wystąpieniem objawów jak i po ich ustąpieniu. Jak dotąd brak informacji jak długo trwa okres zakaźności i utrzymywanie się wirusa w nasieniu i płynach rodnych kobiety. Wiadomo, że utrzymywanie się wirusa w nasieniu trwa dłużej niż w innych płynach ustrojowych. Stosowanie prezerwatyw zdecydowanie zmniejsza ryzyko zakażenia. Chociaż brak jest badań określających czas zakaźności, u mężczyzn z objawami zakażenia zaleca się stosowanie prezerwatyw przez 6 miesięcy od początku objawów, a u kobiet przez 8 tygodni. W przypadku braku objawów zarówno u kobiet jak i u mężczyzn zaleca się stosowanie prezerwatyw przez 8 tygodni po powrocie z rejonów endemicznych.

Podstawowe informacje o chorobie
Objawy choroby są niespecyficzne i łagodne: stany gorączkowe, wysypka, bóle mieśniowo-stawowe, zapalenie spojówek. Objawy trwają do tygodnia. Większość chorych przechodzi chorobę bezobjawowo. Wirus utrzymuje się we krwi osoby chorej przez około tydzień. Nie ma swoistego leczenia ani nie istnieje szczepionka chroniąca przed chorobą. Przebycie choroby najprawdopodobniej zostawia trwałą odporność.

Zika, a plany ciążowe
Potwierdzono związek wirusa z wywoływaniem małogłowia u płodu. Podejrzewa się również związek z innymi wadami mózgu i głowy: wadami oczu, utratą słuchu, zaburzeniami wzrostu. U kobiet planujących ciążę bez objawów choroby zaleca się odczekać z planami zajścia w ciążę 8 tygodni od powrotu z rejonu zagrożenia. U mężczyzn zaleca się odczekać 6 miesięcy od czasu początku objawów choroby lub 8 tygodni od wyjazdu z rejonu endemicznego.

Zapobieganie
Najistotniejszą formą prewencji w rejonach endemicznych jest unikanie ugryzień przez komarów, a więc ścisłe przestrzeganie zasad stosowania repelentów (repelent z DEET min. 20%, optymalnie 30%; odpowiednio częsty czas aplikacji repelentu), noszenie ubrań z długimi rękawami i nogawkami, przebywanie w pomieszczeniach klimatyzowanych +/- z obecnością moskitier lub ekranów siatkowych w oknach.

Badania diagnostyczne
CDC zaleca wykonywanie badań u osób z objawami choroby lub po nich, eksponowanych poprzez pobyt na terenach z transmisją wirusa. Badania w kierunku zakażenia wirusem ZIKA w Warszawie wykonuje Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego- Państwowy Zakład Higieny. W budynku Zakładu mieści się punkt pobrań krwi. Adres: ul.Chocimska 24, Warszawa. Telefon do punktu pobrań: (22) 5421221.
PZH wykonuje oznaczenia serologiczne w kierunku wirusa Zika oraz badanie potwierdzające obecność materiału genetycznego wirusa w moczu lub surowicy krwi. W badaniach serologicznych oznaczane są przeciwciała klasy M i/lub G przeciw białku NS1 wirusa ZIKA w surowicy krwi pacjenta. Ponieważ w teście IgM mogą wystąpić reakcje nieswoiste, co zdarza się we wszystkich testach tego typu, zawsze konieczne jest potwierdzenie dodatniego wyniku IgM. W tym celu badana jest druga próbka krwi, którą należy pobrać po 2-3 tygodniach od pierwszego badania lub (optymalnie) wykonywane jest badanie genetyczne z moczu lub surowicy krwi na obecność materiału genetycznego wirusa (280 PLN).
Koszt badania serologicznego (wstępnego) to 370 PLN (za obie klasy) lub 210 PLN (za 1 klasę przeciwciał). Jeśli wynik byłby dodatni należałoby go potwierdzić testem genetycznym (280 PLN).
Krew na przeciwciała należy pobrać nie wcześniej niż po 14 dniach od zakażenia (czyli ukłucia przez komara).
Wyniki badań serologicznych czasami są trudne do interpretacji, ponieważ występują reakcje krzyżowe w obrębie flawiwirusów – w Polsce jest to ważny problem z uwagi na endemiczne występowanie wirusa kleszczowego zapalenia mózgu (KZM), który także jest flawiwirusem. Problem reakcji krzyżowych dotyczy głównie testów wykrywających przeciwciała skierowane przeciw antygenom strukturalnym flawiwirusów, czyli badań przeciwciał w klasie IgM i IgG.