Poliomyelitis

Wirus polio może utrzymywać się w kale ozdrowieńców przez wiele tygodni, tym samym być zakaźnym dla osób mających kontakt z zakażoną żywnością i wodą, zwłaszcza w krajach o niskim poziomie sanitarnym.

Większość osób zakażonych wirusem polio nie prezentuje objawów klinicznych. Jednak u 4 na 10 pacjentów zakażonych mogą rozwinąć się objawy grypopodobne, takie jak: bóle gardła, gorączka, dreszcze, bóle głowy, nudności, bóle brzucha. W niektórych przypadkach, rzadko, może dojść do poważnych objawów ze strony układu nerwowego: zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, parestezji (czyli uczucia samoistnego drętwienia, mrowienia, kłucia) najczęściej w obrębie kończyn dolnych oraz porażenia, niedowładów mięśniowych (w tym również mięśni oddechowych). W efekcie może dojść do trwałych następstw charakterystycznych dla tej choroby (utrzymujących się porażeń i niedowładów mięśniowych), czasem nawet śmierci.

U dzieci ozdrowieńców po latach obserwujemy czasem zjawisko tzw. „post polio” - bóle, osłabienia i porażenia mięśni występujące po kilkunastu-kilkudziesięciu latach od pełnego wyzdrowienia. Nie ma leczenia przyczynowego.

Najlepszymi sposobami zapobiegania zachorowaniom na polio są: przestrzeganie odpowiednich zasad higieny i postępowania podczas podróży oraz szczepienia profilaktyczne.

Dysponujemy dwoma rodzajami szczepionek przeciw polio: popularną i bezpieczną IPV (szczepionka inaktywowana „ zabita”) i rzadko obecnie stosowaną OPV (szczepionka żywa, atenuowana).

Obowiązkowe szczepienia ochronne realizujemy w Polsce do 6.r.ż. (początkowo trzy dawki szczepionki inaktywowanej w schemacie podstawowym, a następnie pojedyncza dawka szczepionki inaktywowowanej w 6 r.ż.; do 2014 r. 4. dawka była wykonywana szczepionką żywą doustną). W profilaktyce u dorosłych stosujemy szczepionkę IPV. U osób niezaszczepionych w przeszłości należy podać 3 dawki szczepionki - dwie w odstępie minimum 4 tyg. oraz trzecią po 6-12 miesiącach od drugiej. U osób dorosłych z prawidłową historią szczepień wystarczające jest podanie 1 dawki przypominającej. Wg producenta szczepionki szczepienie należy jednak powtarzać co 10 lat.

Aktualnie na świecie jest kilka krajów, w których występuje dziki szczep wirusa polio. Endemicznie choroba występuje nadal w Pakistanie i Afganistanie, Nigerii. Pojedyncze zachorowania występują nadal w wielu krajach. W 2001 r. WHO ogłosiło Europę wolną od polio, ale w 2015r. odnotowano 2 przypadki zachorowań na Ukrainie. W 2011 r. Indie dołączyły do krajów, w których wyeradykowano dziki szczep wirusa polio.

Szczepienia przeciw polio wykonujemy przede wszystkim u podróżników wyjeżdżających do krajów z transmisją dzikiego wirusa oraz do krajów ościennych. Kontrowersje dotyczą schematu postępowania u osób prawidłowo zaszczepionych w trakcie dzieciństwa. Charakterystyka produktu leczniczego zawarta w polskiej szczepionce oraz praktyka wielu polskich ośrodków zakłada wykonywanie tego szczepienia co 10 lat.

W swojej praktyce skłaniamy się jednak do postępowania zgodnego z zaleceniami amerykańskimi, które zakładają podanie 1 dawki przypominającej przed wyjazdem, a dalsze szczepienia nie są wskazane niezależnie od dalszych planów wyjazdowych. Należy również zaznaczyć, że schemat podstawowy stosowany w Polsce u większości ludzi był bardziej agresywny (zakładał podanie szczepienia żywego w 6 r.ż.) niż w USA (wszystkie dawkie zabite) i odporność polskich podróżników w wieku dorosłym jest najprawdopodobniej większa niż podróżników z USA.